Untuk mendapatkan maklumat terkini, ikuti kami melalui Telegram
Langgan SekarangKata tugas merupakan kata heterogen yang mempunyai pelbagai fungsi tatabahasa dalam struktur ayat. Secara umumnya, kata tugas dapat dibahagikan kepada empat jenis, iaitu kata penyambung ayat, kata praklausa, kata prafrasa dan pascafrasa, dan kata pascakata.
Dari segi bentuknya, kata tugas mempunyai empat bentuk, iaitu kata tunggal, kata terbitan, kata majmuk dan kata ganda. Dalam hal ini, kata tunggal merupakan kata yang belum mengalami sebarang proses morfologi, seperti pengimbuhan, pemajmukan dan penggandaan. Sila lihat contoh yang berikut:
Kata hubung tunggal: dan, atau, sambil, bahawa, untuk, yang, kerana
Kata seru tunggal: aduh, syabas, cis, wah
Kata tanya tunggal: bila, berapa
Kata perintah tunggal: jangan, usah, sila, minta, harap, tolong, jemput
Kata pembenar tunggal: ya, benar, betul
Kata pangkal ayat tunggal: hatta, maka, sebermula, kalakian
Kata bantu tunggal: telah, baru, sedang, akan, mahu, boleh, mungkin, patut
Kata penguat tunggal: paling, cukup, benar, nian, amat, sungguh
Kata penegas tunggal: memang, juga, pun, sahaja, lagi
Kata nafi tunggal: tidak, bukan
Kata pemeri tunggal: ialah, adalah
Kata sendi nama tunggal: di, hingga, bagai, demi, dalam, dengan
Kata arah tunggal: tengah, utara, tepi, hadapan, sudut
Kata bilangan tunggal: dua, lima, semua, segala, seluruh
Kata adverba tunggal: sering, selalu, kerap, nyaris, saling
Kata tugas terbitan ialah kata tugas yang berimbuhan, sama ada imbuhannya ialah awalan, akhiran atau apitan. Sila lihat contoh yang berikut:
Kata hubung terbitan: malahan, sekiranya, sehingga, semoga, setelah
Kata tanya terbitan: mengapa
Kata penguat terbitan: sekali, terlalu, semakin
Kata penegas terbitan: sememangnya
Kata sendi nama terbitan: sehingga, terhadap
Kata arah terbitan: hadapan
Kata bilangan terbitan: seratus, sekalian, setengah, sepertiga
Kata tugas majmuk ialah kata tugas yang terdiri daripada dua atau lebih kata yang mempunyai makna khusus dan menjadi unit tatabahasa yang tersendiri. Sila lihat contoh yang berikut:
Kata hubung majmuk: andai kata, sungguhpun, apabila, manakala, padahal,
oleh sebab
Kata tanya majmuk: bagaimana
Kata bantu majmuk: barangkali
Kata sendi nama majmuk: daripada, kepada
Kata adverba majmuk: sering kali, kerap kali, kadangkala, sekali gus, acap kali
Kata tugas ganda ialah kata tugas yang mengalami penggandaan semu, separa, penuh atau berentak. Sila lihat contoh yang berikut:
Kata penegas ganda: benar-benar, betul-betul, lagi-lagi
Kata bilangan ganda: beratus-ratus, ketiga-tiga, tiap-tiap, setengah-setengah,
masing-masing, sesetengah, beberapa
Kata adverba ganda: kadang-kadang, sekali-sekali, julung-julung kali, jarang-
jarang, tinggi-tinggi, sama-sama, sekali-kali, teresak-esak, bersungguh-
sungguh, selama-lamanya, gila-gilaan, serta-merta, lintang-pukang
Bagi kata tugas ganda, terdapat morfem terikat yang mengalami penggandaan semu, seperti kata tiap-tiap, masing-masing dan kadang-kadang. Terdapat penggandaan separa seperti kata beberapa, sesetengah, bermalam-malam, setinggi-tingginya dan besar-besaran. Terdapat kata ganda penuh seperti kata benar-benar, betul-betul, lagi-lagi dan setengah-setengah. Selain itu, terdapat penggandaan berentak seperti susup-sasap, huyung-hayang dan sedu-sedan.
Selain kata penuh, terdapat juga sejumlah morfem terikat dalam bentuk partikel yang menjadi kata tugas. Contohnya ialah partikel penegas -lah, -tah dan -kah, dan partikel penekan atau pembenda -nya. Selain itu, ada morfem terikat dalam bentuk akar kata mudi yang menjadi kata dasar bagi kata hubung gabungan kemudian.
Satu hal yang menarik ialah sendi nama oleh (sebab), dan kata hubung pancangan keterangan musabab oleh sebab dan sebab. Sila lihat contoh yang berikut;
1a. Dia dipuji oleh (sebab) ketekunannya berusaha.
1b. Dia dipuji oleh sebab dia tekun berusaha.
1c. Dia dipuji sebab dia tekun berusaha.
Dalam ayat 1a, sendi nama oleh (sebab) mendahului frasa nama ketekunannya berusaha. Dalam ayat 1b dan 1c, kata hubung pancangan keterangan musabab oleh sebab atau sebab berada pada pangkal klausa keterangan oleh sebab dia tekun berusaha atau sebab dia tekun berusaha.
Apabila kata tugas diubah bentuknya, maksud dan golongan katanya mungkin berubah. Sila lihat contoh yang berikut:
2a. Dia ada banyak harta.
2b. Dia membanyakkan hartanya.
2c. Dia mengumpulkan harta banyak-banyak.
3a. Dia tidak jujur.
3b. Dia menidakkan usaha rakannya.
3c. Dia bercakap tentang hal yang tidak-tidak.
4a. Dia sungguh pandai.
4b. Kesungguhannya memang membanggakan.
4c. Sungguhpun pandai, dia kurang berjaya.
4d. Dia berusaha sungguh-sungguh.
Dalam ayat 2a, kata tunggal banyak ialah kata tugas (kata bilangan tak tentu). Dalam ayat 2b, kata terbitan membanyakkan ialah kata kerja transitif. Dalam ayat 2c, kata ganda banyak-banyak ialah kata adverba. Dalam ayat 3a, kata tunggal tidak ialah kata tugas (kata nafi). Dalam ayat 3b, kata terbitan menidakkan ialah kata kerja. Dalam ayat 3c, kata ganda tidak-tidak ialah kata adjektif. Dalam ayat 4a, kata tunggal sungguh ialah kata tugas (kata penguat). Dalam ayat 4b, kata terbitan kesungguhan ialah kata nama. Dalam ayat 4c, kata majmuk sungguhpun ialah kata hubung pancangan keterangan pertentangan. Dalam ayat 4d, kata sungguh-sungguh ialah kata adverba.